Skuteczne zwalczanie przędziorków i pordzewiaczy w uprawach sadowniczych

Skuteczne zwalczanie przędziorków i pordzewiaczy nie jest możliwe bez prawidłowej rotacji preparatów, polegającej na przemiennym stosowaniu środków należących
do różnych grup chemicznych (o różnym mechanizmie roztoczobójczym). Warto zadbać również o faunę pożyteczną, w której skład wchodzą ważne gatunki będące wrogami naturalnymi przędziorków, przede wszystkim dobroczynek gruszowiec (Typhlodromus pyri), a także np. dobroczynka jabłoniowa (Zetzellia mali) czy owady z rodziny dziubałkowatych (Anthocoridae).

Przędziorki

• należą do bardzo groźnych szkodników, które występują corocznie w sadach i uprawach jagodowych
• szczególnie chętnie żerują w sadach dobrze pielęgnowanych
• uszkadzają blaszkę liściową, ułatwiając transpirację wody, niezbędnej do prawidłowego przebiegu procesów życiowych rośliny
• wysysają sok komórkowy i niszczą chlorofil, doprowadzając do żółknięcia liści, ich wysychania, a w skrajnych przypadkach opadania
• żerują w miejscach trudno dostępnych (środek korony, dolna strona liścia, osłonięte pajęczynką), co utrudnia skuteczne wykonanie zabiegu
• łatwo się rozmnażają, co potęguje ich szkodliwość, zwłaszcza przy sprzyjających warunkach pogodowych, jakie występują w ostatnich latach
• w sezonie może wystąpić do 5 pokoleń przędziorków

Żerowanie przędziorków powoduje ograniczenie wzrostu i zmniejszenie plonowania roślin. Pogorszeniu ulega jakość handlowa owoców, w tym ich smak. Żerowanie wpływa również negatywnie na jakość i ilość tworzonych na rok następny pąków kwiatowych, może także zwiększyć ryzyko uszkodzeń mrozowych. W skrajnych przypadkach duże populacje przędziorków mogą być przyczyną przedwczesnej defoliacji drzew, a osłabione w ten sposób drzewa stają się bardziej wrażliwe na przemarzanie.

Pordzewiacze

• to bardzo groźne, corocznie występujące szkodniki sadów
• żerując, podobnie jak przędziorki uszkadzają liście, ale również pędy, pąki, zalążnie i działki kielicha
• uszkadzają tworzące się zawiązki owoców, powodując zniekształcenia i ordzawienia owoców
• latem żerują głównie na dolnej stronie liścia, wzdłuż nerwu głównego, powodując charakterystyczne łódeczkowate zawijanie się blaszki liściowej
• w sezonie może wystąpić do 5 pokoleń pordzewiaczy

Żerowanie pordzewiaczy na liściach powoduje ich przebarwianie oraz ogranicza produkcję asymilatów. Żerowanie na pąkach kwiatowych, kwiatach i zawiązkach owocowych skutkuje zniekształceniami i ordzawieniem owoców, co prowadzi do zmniejszenia ich wartości handlowej.

Błędy popełniane przez sadowników w walce z przędziorkami i pordzewiaczami

Wieloletnie badania oraz obserwacje praktyki sadowniczej prowadzone przez pracowników Instytutu Ogrodnictwa wskazują, iż problemy ze zwalczaniem przędziorków i pordzewiaczy wynikają najczęściej z:

• niedostatecznej liczby lustracji, zwłaszcza w okresach pogody sprzyjającej rozmnażaniu obu szkodników
• słabej znajomości cech charakterystycznych stosowanych akarycydów, takich jak zwalczanie poszczególnych stadiów rozwojowych, mechanizm działania na liściu czy na szkodnika, a także selektywność w stosunku do drapieżnych roztoczy
• niewłaściwej techniki wykonywania zabiegów, w szczególności: obniżania dawek preparatów, stosowania nieodpowiedniej ilości wody, wykonywania zabiegów w niewłaściwych temperaturach lub przy wietrznej pogodzie
• występowania zróżnicowanej populacji w poszczególnych kwaterach czy odmianach oraz wpływu silnie zasiedlonych sąsiednich sadów
• braku kontroli skuteczności wykonanych zabiegów
• zbyt późnych decyzji o podjęciu zwalczania, gdy populacja szkodników jest już bardzo duża i wystąpiły straty w wyniku ich żerowania
• przekonanie o długotrwałym następczym działaniu akarycydów kontaktowych
• rezygnacji ze stosowania środków przyczepnych ułatwiających penetrację preparatów roztoczobójczych
• braku lub nieprawidłowej rotacji akarycydów, co w konsekwencji przyśpiesza selekcję ras odpornych szkodników

10 wskazówek skuteczniejszego zwalczania przędziorków i pordzewiaczy

1. Prowadzić przez cały sezon systematyczną i prawidłową lustrację, szczególnie w okresie od początku wegetacji do 2-4 tygodni po kwitnieniu i w drugiej połowie lata, zwłaszcza w okresach suchej i słonecznej pogody
2. Dobrać właściwy akarycyd, uwzględniając specyfikę występującego gatunku szkodnika i jego fazy rozwojowej
3. Decyzję o zwalczaniu podejmować po osiągnięciu lub przekroczeniu progu szkodliwości; nie można zwlekać z wykonaniem zabiegu, aż liczebność populacji przędziorków będzie zbyt duża
4. Wykonywać zabiegi w temperaturze powyżej 15°C, lecz nie wyższej niż 25°C (przędziorek jest wówczas bardziej ruchliwy) i przy bezwietrznej pogodzie
5. Stosować optymalne dawki wody do opryskiwania dla dobrego pokrycia liści w całej koronie drzewa, ale takie, by ciecz nie ściekała (przy dużych koronach i rozstawach rzędów nawet 750-1000 l/ha)
6. Po 5-7 dniach od opryskiwania dokładnie ocenić skuteczność zabiegu
7. Zwracać uwagę na sytuację z przędziorkiem w sadach sąsiadujących
8. Stosować adiuwanty w celu polepszenia penetracji preparatu
9. Wykonywać zabiegi przy wilgotności powietrza nie niższej niż 50% (słabsze odparowywanie preparatu)
10. Prowadzić właściwą rotację preparatów (tzn. rotację grup chemicznych, a nie nazw preparatów!)