Bioinsektycydy

Biologiczne środki ochrony roślin

Czym są bioinsektycydy?

Bioinsektycydy, to związki chemiczne lub substancje biologiczne wykorzystywane do kontroli populacji owadów szkodników w rolnictwie lub ogrodnictwie. Są one alternatywą dla tradycyjnych insektycydów chemicznych, które mogą mieć negatywny wpływ na środowisko i zdrowie ludzi. Jednym z najczęściej wykorzystywanych sposobów niechemicznego zwalczania szkodników są pułapki feromonowe.

Pułapki feromonowe – co to takiego?

Pułapki i dyspensery feromonowe to rodzaj naturalnych insektycydów, które są umieszczane na polach uprawnych czy sadach. Zawierają naturalne feromony, które są szczególnie ważne w komunikacji wewnątrzgatunkowej, np. do przyciągania partnera płciowego, oznaczania terytorium czy alarmowania przed niebezpieczeństwem.

Rodzaje feromonów w pułapkach

• feromony nęcące i agregacyjne – przyciągają szkodnika,
• feromony płciowe – ich zastosowanie utrudnia osobnikom męskim znalezienie osobników żeńskich,
• feromony odstraszające – przekazują szkodnikom „komunikat”, by trzymały się z daleka.

Jak działają dyspensery i pułapki feromonowe?

Pułapki feromonowe mają za zadanie przyciągać lub odstraszać szkodniki, które reagują na konkretne feromony.

Feromony przyciągające umożliwiają zwabienie owada do pułapki, co znacznie ułatwia monitoring, ale także ogranicza jego populację. Po złapaniu szkodników w pułapkę rolnicy mogą śledzić ich ilość i okres występowania. Dzięki temu mają lepszy wgląd w dynamikę populacji szkodników i mogą podjąć właściwe działania ochronne w odpowiednim momencie.

Feromony płciowe utrudniają szkodnikom łączenie się w pary, co ogranicza ich rozmnażanie. Mogą również działać przyciągająco, by zwabić owada do pułapki.

Zalety stosowania bioinsektycydów

• Pułapki feromonowe działają selektywnie – odławiają konkretny gatunek owada, co pozwala na eliminację szkodnika bez konieczności stosowania środków chemicznych, które mogą wpływać na inne organizmy oraz środowisko naturalne. Działanie pułapek feromonowych jest skuteczne i przyjazne dla ekosystemu, co stanowi istotne rozwiązanie dla zrównoważonej ochrony roślin.
• Dyspensery feromonowe nie wykorzystują chemikaliów, co również redukuje negatywny wpływ na środowisko, umożliwiając stosowanie ich w rolnictwie ekologicznym.
• Ograniczenie stosowania chemicznych środków owadobójczych minimalizuje ryzyko rozwoju odporności na insektycydy.

Pułapki feromonowe a monitoring szkodników

Błyskawiczna reakcja na pojawienie się niechcianego owada to klucz do skutecznej ochrony insektycydowej. Pułapki feromonowe pełnią ważną funkcję diagnostyczną, umożliwiając gromadzenie informacji na temat występowania szkodników, ich aktywności, lotów godowych oraz kulminacji. Te informacje są niezwykle cenne dla rolników, ponieważ umożliwiają wcześniejsze wykrycie zagrożeń i podejmowanie odpowiednich działań ochronnych.

W momencie, gdy pułapki rejestrują wzmożoną aktywność szkodników, można podjąć decyzję o zastosowaniu dalszych kroków, takich jak zwiększenie liczby pułapek lub stosowanie środków insektobójczych w celu ochrony roślin przed uszkodzeniem.

Skuteczność bioinsektycydów

Skuteczność działania bioinsektycydów zależy od wielu czynników. Przede wszystkim pułapki feromonowe muszą być dopasowane do szkodnika i rodzaju uprawy. Muszą też być rozmieszczone w odpowiednim zagęszczeniu, określonym w etykiecie producenta. W przeciwieństwie do insektycydów chemicznych warunki pogodowe mają zerowy lub niewielki wpływ na efektywność działania insektycydów biologicznych.

Isomaty – innowacyjna ochrona sadu

Isomaty są blokerami rozmnażania groźnych szkodników z rzędu motyli. Są one stworzone w celu zapobiegania rozmnażaniu tych szkodników poprzez wprowadzenie substancji feromonowych, które zakłócają procesy reprodukcyjne owadów. Opierają swoje działanie na wydzielaniu feromonów płciowych, które uniemożliwiają znalezienie partnerów do rozmnażania.

W jakich uprawach stosuje się isomaty? 

Isomaty mają zastosowanie głównie w uprawach sadowniczych, warzywniczych i jagodowych, ponieważ nie wykazują pozostałości w owocach i warzywach, jak w przypadku insektycydów chemicznych. Najczęściej stosuje się pułapki feromonowe na takie drzewa owocowe jak wiśnia, jabłoń, czy grusza.

Na jakie szkodniki działają isomaty?

Isomaty działają głównie na owady z rzędu motyli, takie jak:

• owocówka jabłkóweczka,
• wydłubka oczateczka,
• zwójki: bukóweczka, różóweczka, siatkóweczka, rdzaweczka,
• przeziernik porzeczkowiec.

Źródła

• Bania, J., & Polanowski, A. (1999). Bioinsektycydy a mechanizmy obronne owadow. Postępy Biochemii, 45(2), 143-149.
• Protas, W. (2011). Pułapki feromonowe. Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Pracowników Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji, (3).
• Wozniak, J. (1996). Pulapki feromonowe. Kwietnik, (04).
• Gadomski, M. (2009). Pulapki feromonowe na szkodniki. Poradnik Gospodarski, (04).
• Dabrowski, Z. T., & Runkiewicz, O. (2005). Odlowy samcow owocowki jablkoweczki na pulapki feromonowe. Ochrona Roślin, 50(05), 18-21.
• Pusz, W. (2014). Pułapki feromonowe na owocówki. Mój Piękny Ogród, (06).
• Pluciennik, Z. (1993). Dlaczego warto stosowac pulapki feromonowe?. Hasło Ogrodnicze, 60(01).
• Struzyk, M. (2007). Pulapki feromonowe-prognozowanie wystepowania szkodnikow. Miesięcznik Praktycznego Sadownictwa Sad, (05-06), 71-75.
• Labanowska, B. H. (1997). Pulapki feromonowe w zwalczaniu przeziernika porzeczkowca. Owoce, Warzywa, Kwiaty, (11).
• Pluciennik, Z., Tworkowska, U., & Rejnus, M. (1992). Odlowy zwojkowek na pulapki feromonowe, a uszkodzenia na pedach i owocach jabloni. Prace Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa. Seria C: Biuletyn Informacyjny: Co Nowego w Sadownictwie, (1-2), 54-57.