Choroby

Choroby grzybowe zbóż i ich zwalczanie

Choroby grzybowe roślin są jednym z głównych problemów, które wpływają na uprawę zbóż na całym świecie. Wpływają one negatywnie na plon, jakość ziarna oraz ogólną wydajność uprawy. W celu ich zwalczania, ważne jest stosowanie odpowiednio dobranej ochrony fungicydowej zbóż.

Najpopularniejsze choroby grzybowe zbóż

Rdza zbóż

Rdza żółta zbóż dotyka różne gatunki zbóż, takie jak pszenica, jęczmień i owies, natomiast rdza brunatna zbóż atakuje głównie pszenicę i żyto. Objawy rdzy zaobserwować można na górnej stronie liści lub pojedynczo na dolnej stronie liści w postaci skupisk urediniospor, które są barwy żółtej lub rdzawobrązowej, w zależności od odmiany. Rdza zbóż powoduje spadek plonu i pogorszenie jakości ziarna.

Brunatna plamistość liści

Brunatna plamistość liści występuje w głównych rejonach uprawy zbóż, głównie pszenicy, żyta oraz pszenżyta. Objawy tej choroby grzybowej można zaobserwować na dolnych, najstarszych liściach w postaci brunatnych plam, otoczonych chlorotyczną obwódką. Wewnątrz plam zazwyczaj pojawiają się niewielkie nekrozy.

Łamliwość źdźbła zbóż i traw

Łamliwość podstawy źdźbła pojawia się najczęściej w uprawach pszenicy, pszenżyta, żyta oraz jęczmienia. Charakterystyczną cechą choroby grzybowej są podłużne, brązowe nekrozy z jaśniejszym środkiem, obejmujące z czasem całą powierzchnię źdźbła.

Plamistość siatkowa jęczmienia

Ta choroba grzybowa roślin może pojawić się we wszystkich rejonach uprawy jęczmienia jarego i ozimego. Charakterystycznym objawem plamistości siatkowej jęczmienia są brunatne kreski, które tworzą siatkę plam. W wyniku porażenia blaszki liściowe żółkną i obumierają.

Rynchosporioza zbóż

Rynchosporioza pojawia się w głównych rejonach uprawy zbóż, zwłaszcza jęczmienia i żyta. Objawy tej choroby grzybowej zbóż są widoczne w postaci owalnych plam długości 1–2 cm, które początkowo są koloru żółtobrązowego, a następnie przebarwiają się na kolor bladoszary.

Mączniak prawdziwy zbóż

Mączniak prawdziwy zbóż atakuje uprawy większości roślin użytkowych, zwłaszcza zbóż, roślin motylkowych, drzew oraz krzewów owocowych oraz roślin ozdobnych. Objawia się białym nalotem na liściach i kłosach zbóż. Choroba grzybowa powoduje zahamowanie wzrostu roślin, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do całkowitego zniszczenia plonu.

Septoriozy

Septoriozy to choroby grzybowe porażające uprawy zbóż, w szczególności pszenicy i pszenżyta. Objawy septoriozy liści widoczne są w postaci punktowych plam koloru brązowobrunatnego z chlorotyczną otoczką. Septorioza plew objawia się w postaci brunatnych lub fioletowo-brunatnych plam – początkowo na górnej części plew, następnie rozwijając się ku dołowi.

Fuzarioza kłosów zbóż

Fuzariozy zbóż to grupa chorób grzybowych, które powodują uszkodzenia różnych części roślin, takich jak kłosy, liście i łodygi. Są spowodowane przez różne gatunki grzybów z rodzaju Fusarium. Fuzarioza kłosów zbóż występuje w głównych rejonach uprawy zbóż, zwłaszcza pszenicy ozimej i pszenżyta ozimego. Zainfekowane kłosy stają się żółte i mogą zostać pokryte białym lub różowym nalotem. Porażone ziarno jest zniekształcone. Fuzariozy mogą prowadzić do znacznego spadku plonu oraz zanieczyszczenia ziarna mykotoksynami.

Metody zwalczania chorób grzybowych

Skuteczne zwalczanie chorób grzybowych w uprawach zbóż wymaga zastosowania odpowiednich metod i strategii.

Odpowiednia agrotechnika

Przestrzeganie zasad higieny uprawy jest kluczowe dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób grzybowych. Należy usuwać resztki roślin, zwłaszcza te zainfekowane, z pola uprawnego. Ważne jest również utrzymanie czystości narzędzi rolniczych, aby uniknąć przenoszenia patogenów na zdrowe rośliny.

Dobór odmian odpornych

Wybór odpowiednich odmian zbóż może mieć istotne znaczenie w zwalczaniu chorób grzybowych. Istnieją odmiany, które posiadają wyższą odporność na konkretne choroby grzybowe. Dlatego ważne jest, aby rolnicy wybierali odmiany, które są mniej podatne na choroby, zgodnie z lokalnymi warunkami i zaleceniami.

Stosowanie fungicydów

Zastosowanie fungicydów może być skutecznym sposobem zwalczania chorób grzybowych w uprawach zbóż. Fungicydy są środkami chemicznymi, które hamują rozwój grzybów i pomagają chronić rośliny przed infekcją. Ważne jest jednak stosowanie ich zgodnie z zaleceniami producenta i przestrzeganie okresów karencji.

Uprawa przedsiewna

Przedsiewna uprawa gleby może również pomóc w zwalczaniu chorób grzybowych roślin. Przez odpowiednie przygotowanie gleby przed siewem, można zmniejszyć ilość patogenów. Przyczynia się to do ograniczenia możliwości infekcji roślin i zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób grzybowych.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jakie są najważniejsze choroby grzybowe zbóż?

Najważniejsze choroby grzybowe zbóż to rdze, mączniak prawdziwy zbóż, septoriozy, łamliwość podstawy źdźbła oraz fuzarioza zbóż.

Jakie są skuteczne metody zwalczania chorób grzybowych?

Skuteczne metody zwalczania chorób grzybowych obejmują utrzymanie higieny uprawy, dobór odmian odpornych na określone choroby, stosowanie fungicydów oraz uprawę przedsiewną.

Dlaczego agrotechnika jest ważna w profilaktyce chorób grzybowych?

Usuwanie resztek pożniwnych i utrzymanie czystości narzędzi rolniczych pomaga zapobiegać rozprzestrzenianiu się patogenów i infekcji.

Czy istnieją odmiany zbóż, które są bardziej odporne na choroby grzybowe?

Tak, istnieją odmiany zbóż, które są bardziej odporne na konkretne choroby grzybowe. Dobór odpowiednich odmian może pomóc w ograniczeniu ryzyka infekcji.

Czy stosowanie fungicydów jest skutecznym sposobem zwalczania chorób grzybowych?

Tak, stosowanie fungicydów może być skutecznym sposobem zwalczania chorób grzybowych. Fungicydy hamują rozwój grzybów i chronią rośliny przed infekcją.

Bibliografia

• Bockus, W. W., Bowden, R. L., Hunger, R. M., Morrill, W. L., & Murray, T. D. (2010). Compendium of Wheat Diseases and Pests (3rd ed.). American Phytopathological Society.
• Sharma, I., & Duveiller, E. (Eds.). (2007). Integrated Management of Diseases Caused by Fungi, Phytoplasma and Bacteria. Springer.
• Mesterházy, Á., & Bartók, T. (Eds.). (2008). Fungal Diseases of the Agro-Environment: Agro-Environmental Protection Studies (Vol. 2). Springer.
• Bélanger, R. R., Bushnell, W. R., Dik, A. J., Carver, T. L. W., & Xu, X. M. (Eds.). (2015). The Powdery Mildews: A Comprehensive Treatise. APS Press.
• Agrios, G. N. (2005). Plant Pathology (5th ed.). Academic Press.
• Finckh, M. R., Van Bruggen, A. H., & Tamm, L. (Eds.). (2006). Plant Diseases and Their Management in Organic Agriculture. APS Press.
  Singh, R. P., Singh, P. K., & Savary, S. (Eds.). (2016). Advances in Wheat Pathology. CRC Press.
• Oliver, R. P., & Hewitt, H. G. (Eds.). (2014). Fungal Pathogens of Wheat: Molecular Biology and Host-Pathogen Interactions. Springer.
• Duveiller, E., Sharma, R. C., & Sharma, I. (Eds.). (2007). Epidemiology and Management of Wheat Rust Diseases in the Central and West Asia, North Africa and Europe (CWANA) Region. CIMMYT.
• Krupinsky, J. M., Bailey, K. L., & McMullen, M. P. (Eds.). (2002). Fungicide Resistance in Plant Pathogens: Principles and a Guide to Practical Management. APS Press.