Insektycydy

Środki owadobójcze

Insektycydy – co to takiego?

Insektycydy, zwane również środkami owadobójczymi, to substancje z grupy pestycydów, które są używane do zwalczania szkodników w uprawach rolnych, warzywniczych, sadowniczych, lasach, czy magazynach z żywnością. Działanie insektycydów opiera się na eliminowaniu szkodników z upraw poprzez ograniczenie ich rozrodu, odstraszanie lub trucie.

Rodzaje insektycydów

Insektycydy powierzchniowe

Insektycydy kontaktowe są szybko działającymi środkami, które zapewniają natychmiastowy efekt po kontakcie ze szkodnikiem. Działają na powierzchni rośliny – wystarczy, że szkodnik znajdzie się na niej, a substancje przenikną na niego.

Insektycydy układowe

Insektycydy systemiczne są wchłaniane przez roślinę i przenoszone w jej sokach, co umożliwia osiągnięcie ochrony nawet w obszarach, do których tradycyjne insektycydy kontaktowe mogą nie dotrzeć. Insektycydy systemiczne są szczególnie skuteczne w zwalczaniu owadów, które żerują głęboko w tkankach roślin. Owad żerujący na roślinie zatrzymuje substancje owadobójcze, co prowadzi do jego zatrucia.

Insektycydy wgłębne

Insektycydy wgłębne wnikają do komórek rośliny, jednak nie są transportowane do innych jej części. Stosowane są w celu ochrony roślin przed szkodnikami, które żerują na liściach czy owocach. Dzięki temu, że substancje czynne pozostają w miejscu aplikacji, insektycydy wgłębne skupiają się na zapewnieniu ochrony tam, gdzie najbardziej jest to potrzebne.

Podział insektycydów ze względu na sposób działania

Insektycydy kontaktowe

Insektycydy powierzchniowe wnikają do organizmu owadów przy bezpośrednim kontakcie z substancją czynną insektycydu, powodując ich śmierć lub paraliż.

Insektycydy żołądkowe

Insektycydy żołądkowe są spożywane przez szkodniki wraz z rośliną opryskaną preparatem i są wchłaniane przez układ pokarmowy.

Insektycydy gazowe

Insektycydy gazowe są rozpylane w powietrzu – w efekcie przedostają się do organizmu owadów podczas oddychania.

Środki owadobójcze – substancje czynne

Insektycydy fosforanoorganiczne

Do tej grupy zaliczają się substancje takie jak TEPP, diazinon, paration, paraokson, trichlorofon czy malation. Insektycydy fosforanoorganiczne oddziałują na układ nerwowy owadów, prowadząc do ich śmierci.

Insektycydy karbaminianowe

Przykłady to karbaryl, primor, izolan oraz aldikarb. Środki te wpływają na układ nerwowy owadów w sposób odmienny od insektycydów fosforanoorganicznych.

Insektycydy polichlorowe

Do tej grupy zaliczają się związki takie jak DDT, aldryna, dieldryna oraz lindan. Niektóre z tych środków zostały wycofane z użycia ze względu na negatywny wpływ na środowisko i zdrowie ludzi.

Insektycydy neonikotynowe

Przykłady to imidaklopryd, tiametoksam oraz klotianidyna. Te środki oddziałują na układ nerwowy owadów, zwłaszcza na receptory nikotynowe.

Insektycydy pyretroidowe

Przykłady to pyretryna, jasmolina, cyneryna, aletryna oraz rozmetryna. Działają one na nerwy owadów, powodując paraliż i śmierć.

Kiedy stosować insektycydy?

Stosowanie insektycydów jest uzależnione od rodzaju szkodnika, fazy rozwojowej rośliny oraz warunków atmosferycznych. Wielu rolników stosuje środki owadobójcze w okresie wzmożonej aktywności szkodników, aby zapobiec ich rozprzestrzenianiu się i minimalizować straty. Skuteczne zwalczanie szkodników wymaga regularnych obserwacji plantacji i dostosowywania terminów aplikacji insektycydów do konkretnych potrzeb.

Jak stosować środki owadobójcze do roślin?

Insektycydy można stosować za pomocą opryskiwaczy lub innych urządzeń, które umożliwiają równomierne rozprowadzenie substancji owadobójczej na roślinach. Ważne jest przestrzeganie zaleceń producenta odnośnie dawek i częstotliwości aplikacji. Należy pamiętać, że nadmierna ilość insektycydów może prowadzić do negatywnych skutków, takich jak zanieczyszczenie gleby czy środowiska.

Jak długo działa insektycyd?

Czas trwania działania insektycydów może być zróżnicowany i zależy od rodzaju substancji czynnej oraz warunków atmosferycznych – deszcz po zabiegu insektycydowym może obniżyć jego skuteczność. Niektóre środki mogą działać przez kilka dni, podczas gdy inne mogą utrzymywać swoje działanie przez kilka tygodni. Ważne jest przestrzeganie zaleceń producenta i ponowna aplikacja insektycydu w razie potrzeby.

Insektycydy – z czym łączyć?

Mieszanie różnych środków ochrony roślin pozwala na zwiększenie efektywności działań i optymalizację kosztów. Niemniej jednak istnieją pewne zasady i ograniczenia dotyczące łączenia tych substancji – nie wszystkie preparaty można ze sobą łączyć. Należy unikać mieszania insektycydów z nawozami oraz herbicydami, zwłaszcza tymi zawierającymi fosfor w składzie. Skuteczne jest łączenie środków owadobójczych z fungicydami, jednak wszelkie połączenia powinny być dokładnie przeanalizowane pod kątem zgodności substancji, aby uniknąć negatywnego wpływu na ich efektywność oraz bezpieczeństwo.

Insektycydy – bezpieczeństwo

Przy stosowaniu insektycydów należy zwracać uwagę na zachowanie bezpieczeństwa zarówno dla ludzi, zwierząt, jak i środowiska. Niewłaściwe stosowanie insektycydów może prowadzić do niepożądanych skutków zdrowotnych czy zanieczyszczenia środowiska. Aby osiągnąć pełne bezpieczeństwo, wykonując oprysk owadobójczy, należy przestrzegać kilku kluczowych zasad. Przede wszystkim, zabieg ten powinien być realizowany w okresie bezwietrznej pogody, z dala od zbiorników wodnych. Warto również planować zabieg insektycydowy w godzinach wieczornych lub wczesnorannych, aby minimalizować ryzyko zatrucia owadów zapylających. Przed użyciem środka owadobójczego, konieczne jest dokładne zapoznanie się z etykietą produktu oraz zaleceniami producenta odnośnie właściwego użytkowania, dawek oraz środków ochrony osobistej. Niezwykle istotne jest też ścisłe przestrzeganie okresu karencji.

Prawidłowo przeprowadzony zabieg pozwoli skutecznie zwalczyć szkodniki, minimalizując jednocześnie wpływ na środowisko naturalne oraz zdrowie ludzi.

Najgroźniejsze szkodniki upraw

W uprawach zbóż, takich jak pszenica, jęczmień czy owies, jednym z ważnych szkodników jest mszyca zbożowa, która osłabia rośliny przez wysysanie soku. Insektycydy w rzepaku są równie istotne. W jego przypadku takie szkodniki jak chowacz brukwiaczek i chowacz czterozębny stanowią poważne zagrożenie dla łodyg roślin, osłabiając ich wzrost.

W ostatnich latach omacnica prosowianka jest jednym z głównych szkodników w uprawach kukurydzy. Jej gąsienice żerują na liściach i kolbach kukurydzy, co może znacząco obniżać plony.

Mszyce i przędziorki to natomiast jedne z najczęstszych szkodników upraw warzywniczych i owocowych. Oba szkodniki wysysają soki z roślin, powodując ich obumieranie, dlatego tak ważne jest stosowanie środków owadobójczych.

Warto podkreślić, że występowanie i intensywność szkodników może być różna w zależności od okoliczności i warunków lokalnych. Skuteczna ochrona roślin przed szkodnikami wymaga monitorowania, wczesnego wykrywania oraz stosowania odpowiednich metod kontroli.

Źródła

Gliniewicz, A. (2010). Insektycydy i preparaty owadobójcze. Przegląd Komunalny, (5), 81-86.
Malinowski, H. (2001). Powstawanie odpornosci na insektycydy u owadow. Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa. Seria A, (1 [908-912), 5-40.
Skolarczyk, J., Pekar, J., & Nieradko-Iwanicka, B. (2017). Zaburzenia immunologiczne wywołane narażeniem na insektycydy z grupy pyretroidów. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 71, 446-453.
Malinowski, H. (2000). Fizjologiczne, biochemiczne i behawioralne mechanizmy odpornosci u owadow na insektycydy chemiczne. Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa. Seria A, (1 [892-894), 7-43.
Przybysz, E., Pawinska, M., & Wegorek, P. (1996). Monitoring odpornosci stonki ziemniaczanej na niektore stosowane w Polsce insektycydy. Progress in Plant Protection, 36(1), 338-342.
Wegorek, P. (1995). Zapobieganie uodparnianiu sie stonki ziemniaczanej na insektycydy. Ochrona Roślin, 39(07).
Wegorek, P., Przybysz, E., Kroczynski, J., & Morytz, B. (1999). Znaczenie monitoringu odpornosci owadow na insektycydy na przykladzie stonki ziemniaczanej. Progress in Plant Protection, 39(1), 351-359.
Wegorek, P. (2004). Odpornosc szkodnikow na insektycydy. Wieś Jutra, (10), 36-38.
Rogowska, M. (2015). Insektycydy na mszyce w warzywach kapustnych. Warzywa, (07).
Wize, A. (2010). Groźne szkodniki i obiecujace insektycydy. Warzywa, (03).